Osmanlı Devleti’nin 29. padişahı ve 108. İslam halifesi olan II. Mahmud, 1808-1839 yılları arasında Osmanlı tahtında kaldı.
Tahta çıktığında Osmanlı, iç karışıklıklar ve reform karşıtı grupların direnişiyle boğuşuyordu. Ancak II. Mahmud, Osmanlı’yı modernleştirmek için büyük reformlar yapmaya kararlıydı.
Döneminde Yeniçeri Ocağı’nı kaldırarak Osmanlı’nın en büyük askerî değişimini gerçekleştirdi, eğitim ve yönetim alanlarında büyük reformlar yaptı. Ancak Osmanlı’nın eski gücünü geri kazanması mümkün olmadı ve Osmanlı Devleti onun döneminde Yunanistan’ı kaybetti.
II. Mahmud’un Hayatı ve Ailesi
II. Mahmud, 20 Temmuz 1785’te İstanbul’da doğdu. Babası I. Abdülhamid, annesi ise Nakşidil Sultandır.
Amcası III. Selim tahttan indirildiğinde, IV. Mustafa tarafından öldürülmek istenmiş ancak Alemdar Mustafa Paşa’nın yardımıyla kurtulmuştur.
1808’de Alemdar Mustafa Paşa tarafından tahta çıkarılmış ve Osmanlı’da modernleşme hareketlerini başlatan padişah olmuştur.
Eşi Bezmiâlem Valide Sultan, Osmanlı tarihindeki en etkili kadın sultanlardan biri olmuş ve eğitim reformlarına destek vermiştir.
II. Mahmud Döneminde Osmanlı’da Yaşanan Önemli Olaylar
Sened-i İttifak ve Osmanlı Yönetiminde Değişim (1808)
II. Mahmud tahta çıktığında Osmanlı yönetimi, yerel yöneticilerin (ayânların) ve Yeniçerilerin büyük bir güce sahip olduğu bir yapıdaydı.
Bunun üzerine, Alemdar Mustafa Paşa önderliğinde Osmanlı yönetimi ile ayanlar arasında bir anlaşma yapıldı: Sened-i İttifak.
- Bu belge, Osmanlı tarihinde padişahın yetkilerini sınırlayan ilk belge olarak kabul edilir.
- Ayânlar, Osmanlı yönetimini tanıyacak ancak kendi bölgelerinde özerk bir yönetime sahip olmaya devam edecekti.
- Osmanlı merkezi yönetimi ayanları doğrudan kontrol edemeyecekti.
Bu belge, Osmanlı’da anayasal yönetim fikrinin ilk adımlarından biri olarak kabul edilir.
1826 – Vaka-i Hayriye: Yeniçeri Ocağı’nın Kaldırılması
II. Mahmud’un en büyük reformlarından biri, 1826’da Yeniçeri Ocağı’nı kaldırarak Osmanlı’nın askerî yapısını değiştirmesi oldu.
- Yeniçeriler, padişahın modern ordu kurma çabalarına karşı çıktılar ve isyan ettiler.
- II. Mahmud, ulema ve halkın desteğini alarak Yeniçerileri ortadan kaldırma kararı aldı.
- 16 Haziran 1826’da, Osmanlı ordusu Yeniçeri kışlalarını top ateşine tuttu ve isyanı bastırdı.
- Yeniçeri Ocağı tamamen kaldırıldı ve yerine Avrupa tarzında eğitim almış yeni bir ordu kuruldu: Asâkir-i Mansûre-i Muhammediye.
Bu olay, Osmanlı’da reformların önündeki en büyük engelin ortadan kalkmasını sağladı.
Yunan İsyanı ve Osmanlı’nın Toprak Kayıpları (1821-1830)
II. Mahmud döneminde Yunanistan’da bağımsızlık hareketi başladı.
- 1821’de Mora Yarımadası’nda büyük bir isyan çıktı.
- Osmanlı isyanı bastırmakta zorlandı ve Mısır Valisi Kavalalı Mehmet Ali Paşa’dan yardım istedi.
- Ancak Avrupa devletleri Osmanlı’ya karşı birleşerek Yunan isyancıları destekledi.
- 1827’de Navarin Deniz Savaşı’nda Osmanlı-Mısır donanması tamamen yok edildi.
- 1830’da Osmanlı, Yunanistan’ın bağımsızlığını tanımak zorunda kaldı.
Bu olay, Osmanlı’nın artık Avrupa’daki topraklarını korumakta ne kadar zorlandığını gösterdi.
Mısır Meselesi ve Osmanlı’nın Zayıflaması (1831-1839)
Yunanistan’ın bağımsızlığından sonra Osmanlı, Mısır Valisi Kavalalı Mehmet Ali Paşa ile büyük bir kriz yaşadı.
- Mehmet Ali Paşa, Osmanlı’nın kendisine vaat ettiği Suriye ve Girit’i istemeye başladı.
- 1831’de Osmanlı ile Mısır arasında savaş çıktı.
- Mehmet Ali Paşa, Osmanlı ordusunu büyük bir yenilgiye uğrattı ve İstanbul’a doğru ilerledi.
- Osmanlı, Rusya’dan yardım istemek zorunda kaldı ve 1833’te Hünkâr İskelesi Antlaşması imzalandı.
Bu olay, Osmanlı’nın artık kendi içindeki güçlü valileri bile kontrol edemediğini ve yabancı devletlerden yardım almak zorunda kaldığını gösterdi.
II. Mahmud’un Reformları ve Modernleşme Hareketleri
II. Mahmud, Osmanlı’yı modern bir devlet haline getirmek için büyük reformlar yaptı:
- Yeniçeri Ocağı’nı kaldırarak Osmanlı’da modern bir ordu kurdu.
- Tımar sistemini kaldırarak Osmanlı’da merkezi yönetimi güçlendirdi.
- Avrupa tarzında eğitim veren ilk modern okulları açtı.
- Memur yetiştirmek için Mekteb-i Maarif-i Adliye’yi kurdu.
- Posta ve ulaşım sistemini düzenledi.
- Resmî kıyafet reformları yaparak Osmanlı bürokrasisinde modern giyim tarzını benimsedi.
Ölümü ve Osmanlı’ya Bıraktığı Miras
II. Mahmud, 1 Temmuz 1839’da İstanbul’da verem hastalığı nedeniyle hayatını kaybetti. Yerine oğlu Abdülmecid Osmanlı tahtına geçti.
Onun dönemi, Osmanlı’da en büyük reform hareketlerinin başladığı, ancak büyük savaşlar ve isyanlar nedeniyle devletin güç kaybettiği bir dönem olarak tarihe geçti.
II. Mahmud’un Osmanlı’ya En Büyük Katkıları ve Zararları
- Osmanlı’da modernleşme hareketlerini başlattı ve Yeniçeri Ocağı’nı kaldırarak devleti güçlendirdi.
- Eğitim ve bürokraside reformlar yaparak Osmanlı’yı Avrupa’ya yaklaştırdı.
- Ancak Yunanistan’ın bağımsızlığı ve Mısır isyanı, Osmanlı’nın gücünü zayıflattı.
- Osmanlı’da merkezi otoriteyi güçlendirmek için önemli adımlar attı.
Yorumlar kapalı.