Yeni tip koronavirüs (Kovid-19) pandemisi nedeniyle insanların fazla dışarı çıkmamasının doğada yarattığı olumlu etkiler olsa da tıbbi atıkların verdiği zararlar da çok. Brezilya’da meydana gelen bir olay da tıbbi malzemelerinin dikkatsizce elden çıkarılmasının çevreye nasıl zarar verdiğinin bir diğer örneği oldu.

Sao Paulo’nun kuzeyinde bulunan Sao Sebastian bölgesindeki Juquehy plajında ölü bir Macellan pengueni bulundu.

Arjantin’in güneyindeki Patagonya bölgesinden göç etme sırasında sürüsünün geri kalanından kopup kaybolduğu düşünülen penguenin ölüm nedenini öğrenmek için otopsi yapıldı. Hayvanın midesinden sanayide ve yeni tip koronavirüs (Kovid-19) pandemisiyle mücadele etmek için sağlık çalışanları ve tarafından yaygın bir şekilde kullanılan N95 tıbbi maske çıktı.

‘Verdiği zararın açık kanıtı’

Sivil toplum kuruluşu olan Instituto Argonauta Başkanı Hugo Gallo Neto, ” Maskeler konusunda zaten uyarıda bulunmuştuk. Bu olay, bu tür atıkların deniz faunasına zarar verdiği ve ölüme sebebiyet olduğunun açık bir kanıtı” ifadelerini kullandı.

Neto, “Başkalarını da enfekte etme riski bulunan bu hastane atığını atmak, onu uygun yere atmayan kişinin sorumsuzluğunu da gösteriyor” diye ekledi.

Kuruluştan yapılan açıklamada ayrıca, Sao Paulo’nun kuzey kıyı şeridindeki plajlarda son beş ay içinde 113 maskenin bulunduğu da belirtildi.

‘Sadece yüzde biri yanlış atılsa aylık 10 milyon maske demek’

Dünya Doğayı Koruma Vakfı’ndan  (WWF) haziran ayında yapılan açıklamada, hastanede kullanılan koruyucu malzemelerinin yanlış bir şekilde atılması konusunda uyarıda bulunulumuş, çevreye yeni bir tehdit oluşturabileceği belirtilmişti:

“Eğer sadece maskelerinin yüzde biri yanlış atılsa, muhtemelen bu maskeler doğaya yayılacak. Bu da aylık olarak çevreye 10 milyon maskenin dağılmasıyla sonuçlanacak.”

Afrika kıtasının güneyinde bulunan Botsvana’nın son aylarda yüzlerce filin ölü bulunmasıyla ilgili yürüttüğü soruşturmada, ölümlere, sudaki bakterilerin ürettiği zehirlerin neden olduğu sonucuna varıldı. Uzmanlar, iklim değişikliği nedeniyle bakterilerin zehir üretiminin yaygınlaştığına dikkat çekti.
Afrika’nın azalan fil nüfusunun üçte birinin bulunduğu Botsvana, gizemli film ölümleriyle ilgili temmuzda başlattığı soruşturmayla ilgili bugün basın toplantısı düzenledi.

Hayvan ölülerinden numuneler toplanması ve durumu daha iyi anlayabilmek için ekiplerle uçakların seferber edilmesinin ardından eldeki bulgular duyuruldu.

‘Hala yanıtlanmaya muhtaç pek çok soru var’

Yaban Yaşamı ve Ulusal Parklar Müdürlüğü Başveterineri Mmadi Reuben, “Son testlerde siyanobakteriyel nörotoksinler (sinir dokusuna zarar veren zehirler) tespit ettik. Bu bakteriler suda bulunuyor” diyerek ekledi:

“Ama yine de hala yanıtlanmaya muhtaç pek çok soru var: Niye sadece filler öldü, niye sadece belli bir bölgedekiler öldü? İncelediğimiz bir dizi hipotezimiz var.”

Diğer hayvanların zarar görmemesinin nedeni şimdilik soru işareti kalırken, suda çok yaygın olan ve zaman zaman toprakta da bulunan siyanobakterilerin hepsi zehir üretmiyor.

İklim değişikliği etkisi

Ancak Reuters’e konuşan uzmanlar, iklim değişikliğinin küresel çapta hava sıcaklığını artırmasına koşut toksik siyanobakterilerle daha sık karşılaştıklarını aktardı.

Uzmanlar, siyanobakterilerin gübre ya da atık su karışması sonucu beslenecek kaynak bulabildikleri sıcak ve durgun sularda hızla çoğaldıklarında insanlara ve hayvanlara zarar verdiğini belirtti.  İklim değişikliği sonucunda suların ısınması nedeniyle siyanobakterilerin çok daha etkili zarar verme potansiyeline dikkat çekti.

Hükümetlerarası İklim Değişikliği Paneli’ne göre, Afrika’nın güneyine hava sıcaklığı küresel ortalamanın iki katı artıyor.

‘Gizemli şekilde ölen fillerin sayısı 330’a çıktı’

Yaban Yaşamı ve Ulusal Parklar Müdür Yardımcısı Cyril Taolo da gizemli şekilde ölen fillerin sayısının temmuzda 281 iken artık 330’a çıktığını belirtti.

Ayrıca komşu Zimbabve’de bu ayın başında su kaynakları yakınında bulunan 20’den fazla fil ölüsünün gerisinde de bakteriyel enfeksiyonun yattığı sanılıyor.

‘Toksik çoğalmayı dünya çapında çok daha fazla görüyoruz’

Maryland Üniversitesi Çevre Bilimi Merkezi’nden siyanobakteri alanında uzman profesör Patricia Glibert, “Doğru zamanda doğru yerde doğru şartlar altında bu türler hızla çoğalır. Artık bu şartlar çok daha sık şekilde çok daha fazla yerde biraraya geliyor, dolayısıyla toksik çoğalmayı dünya çapında çok daha fazla görüyoruz” dedi.

130 bin filin yaşadığı Botswana, gezegende en kalabalık fil nüfusunun bulunduğu ülke.

Katil balinalar Güney Afrika açıklarında karaciğerlerini yemek için büyük beyaz köpekbalıklarına saldırdı. Aynı zamanda iki köpekbalığının kalbini ve bir erkeğin testislerini de yedi.

Newsweek’in haberine göre, balıkçı kasabası Gansbaai’de sahile vuran 6 köpekbalığının otopsilerine katılan bir bilim insanı, köpekbalıklarının balinalar tarafından “kesin ve düzgün” şekilde nasıl “yırtılıp açıldığını” anlattı.

YouTube kanalı Shark Talk’a konuşan deniz biyoloğu Alison Towner, bu balinaların köpekbalıklarının 80 kiloya ulaşabilen karaciğerlerini çıkarmak için çoğunlukla boğazlarının hemen altındaki deriyi yırttığını söyledi.

Bilim insanı, söz konusu saldırılardan sonra köpekbalığı ölülerinin genelde kıyıya vurmadığını ve bu nedenle bilimsel araştırmaların nadiren mümkün olduğunu belirtti:

Karaciğeri yırtılıp açılmış, neredeyse yetişkin bir diğer beyaz köpekbalığının sahilde olduğunu duymak, tam anlamıyla şaşırtıcı ve inanması güçtü.

2017’den bu yana ülkenin kıyılarında katil balinaların köpekbalıklarına saldırdığı bildiriliyor. Başlangıçta bilim insanları ciğerleri sökülmüş başka türde köpekbalığı buluyordu ancak daha sonra büyük beyazlar da bunlara dahil oldu.

Araştırmacılar bu saldırıları nihayetinde bölgede görülen iki katil balinayla ilişkilendirdi. Balinaların köpekbalıklarına yüksek besleyici özelliği bulunan ciğerleri için saldırdığı düşünülüyor.

Saatler süren otopsiler sırasında ekibin köpekbalıklarının her kısmını titizlikle incelediğini söyleyen Towner, “tekne yaralanması ya da olta ipi” gibi ölüme neden olabilecek başka hiçbir ize rastlamadıklarını ekledi.

Hayvan 60 kiloluk ciğeri sökülmüş biçimde orada yatarken, bu çok açıktı.

Yırtıp açma biçiminin başka köpekbalığı türlerinde gözlemlenenlerle tıpatıp aynı olduğunu belirten Towner, bu saldırı biçimini şöyle açıkladı:

Cilt yüzeyinin hemen altı, köpekbalığını açmak ve ciğerini çıkartmak için mükemmel bir yer. İki hayvanın kalbi de sökülürken bir erkeğin testisinin de alındığını düşünüyorum. Bunlar vücut boşluğuna çok yakınlar.

Katil balinaların Güney Afrika açıklarına gelmesiyle birlikte False Bay gibi bölgelerde yaygın görülen büyük beyaz köpekbalıkları ortadan kayboldu. San Francisco açıklarında yapılan önceki araştırmalar da iki tür bir araya geldiğinde köpekbalıklarının alanı bir süre sonra terk ettiğini gösteriyor.

Ancak Güney Afrika’da aşırı avlanma gibi pek çok başka etkenin de bu gizemli kayıplarda payı olabileceği düşünülüyor. Bölgede balıkçılık ve kirlenme gibi insan kaynaklı faktörlerin köpekbalığı sayısını katil balinalardan önce de azalttığı biliniyor.