Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) Eylül ayına ilişkin işgücü istatistiklerini yayımladı. Pandemi koşullarında verileri toplama yöntemini revize etmeyen TÜİK, olağandışı işgücü göstergelerine neden oldu. Eylül verilerine göre istihdam edilen kişi sayısı önceki yılın aynı ayına göre 733 bin kişi azaldı. Bu şartlar altında nüfusun da arttığı hesaba katılırsa, işsiz sayısında artış olması beklenirdi. Ancak yine TÜİK verilerine göre eylülde önceki yılın aynı ayına göre işsiz sayısı da 550 bin kişi azaldı.
İşsizlik oranını yüzde 12,7 olarak açıklayan TÜİK’e tepki DİSK-AR’dan geldi. Aynı verileri kullanarak ILO standartlarına göre işsizlik oranını hesaplayan DİSK-AR gerçek işsizlik oranının yüzde 12,7 değil, yüzde 26,4 olduğunu açıkladı. TÜİK, verilerin sunumunda ILO standartlarını gözetmeyince pandemi koşulları ilk bakışta görünmüyor.
Ancak verilerin perde arkası vahim tabloyu ortaya koyuyor. Öte yandan yeni normalde ülke artık daha az çalışıyor daha az iş arıyor. Verilerin doğru olduğu varsayımı altında geniş toplum kesimleri düşük gelire tamah etmiş görünüyor. TÜİK’in işgücü göstergelerine mercek tuttuk.
Çalışabilir durumdaki 15 yaş üstü nüfus
Eylül 2019: 61 milyon 675 bin
Eylül 2020: 62 milyon 834 bin
Ülkede 15 yaşının doldurmuş, çalışabilir durumda olan kişi sayısı son 1 yılda 1 milyon 159 bin arttı. Buna karşılık bu nüfusun yarısı çalışıyor veya iş arıyor. Ev kadınları, öğrenciler, emekliler, mevsimlik işlerde çalışanlar TÜİK ölçütlerine göre işsiz sayılmıyor.
Çalışan nüfus
Eylül 2019: 28 milyon 440 bin
Eylül 2020: 27 milyon 707 bin
İstihdamdaki kişi sayısı son 1 yılda 1 milyon 282 bin azalmış durumda. Bu durum ülkenin ekonomik olarak ciddi bir küçülme içinde olduğunu gösteriyor. Buna karşılık çalışabilir durumdaki nüfusun sadece yüzde 44,1’i istihdamda. Geçen sene yüzde 46,2 olan bu oran son yıllarda giderek düşüyor.
İş arayan işsiz nüfus
Eylül 2019: 4 milyon 566 bin
Eylül 2020: 4 milyon 16 bin
TÜİK’in işsiz tanımına girebilmek için işsiz kişinin son 4 hafta içinde bir iş başvurusu yapmak ve gelecek 15 gün içinde çalışmaya hazır olması gerekiyor. Bu nedenle ülkedeki işsizlerin önemli bir kısmı TÜİK’e göre işsiz sayılmıyor. Geçen yıldan bu yana iş arayan işsizlerin sayısı 550 bin kişi azalmış durumda. Bu da işsizliğe ilişkin verileri olumluymuş gibi resmediyor.
İş bulma ümidi kalmayan işsiz nüfus
Eylül 2019: 630 bin
Eylül 2020: 1 milyon 402 bin
TÜİK, işgücü göstergelerini anketlerden yola çıkarak tahmin ediyor. TÜİK’in anketine iş aramama gerekçesi olarak “iş bulma ümidim yok” diyenlerin sayısında rekor artışlar var. Geçen yıl 630 bin kişi olan iş bulma ümidi olmayan işsizler bu yıl yüzde 122 artışla 1 milyon 402 bine yükselerek rekor kırdı. Ölçüm tarihinde bu sayı 1 milyonun üzerine ilk kez bu yılın şubat ayında çıkmıştı.
Başka nedenlerle iş aramayan işsiz nüfus
Eylül 2019: 1 milyon 616 bin
Eylül 2020: 2 milyon 734 bin
Bir kişi, iş aramamakla beraber iş olsa çalışmaya hazır durumda olabilir. Ayrıca bu kişi sadece umudunu kaybettiği için iş aramaktan vazgeçmiş olmak zorunda değil. Ev kadını olma, eğitimde olma, öğrencilik yapma, emekli olma gibi sebeplerle iş aramayan ancak keşke işim olsaydı da çalışsaydım diyenlerin sayısı 1 yılda yüzde 69,1 oranında artmış durumda.
TÜİK’in işsizlik oranı
Eylül 2019: yüzde 13,8
Eylül 2020: yüzde 12,7
İstihdamdaki 27 milyon 707 bin kişi ile, iş arayan işsiz 4 milyon 16 bin kişinin toplamı TÜİK’e göre Türkiye’nin işgücü verisini oluşturuyor. Buna göre ülkenin işgücü toplamı 31 milyon 724 bin kişi olarak kaydedildi. Bu sayının geçen yılın eylül ayında 33 milyon 6 bin olduğu hesaba katılırsa, işgücü son 1 yılda 1 milyon 282 bin azalmış durumda. Öte yandan iş arayan işsizlerin işgücüne bölünmesiyle elde edilen işsizlik oranı TÜİK verilerinin en çok öne çıkartılan verilerinden. Ancak bu veri pandemiyle beraber Türkiye’nin işsizlik gerçeğini gözardı etmeye başladı. Geçen yıl yüzde 13,8 olan işsizlik oranı bu yıl yüzde 12,7’ye inmiş görünüyor.
Tarım istihdamı alarm veriyor
Geçen yıl eylül ayında tarımda çalışan 5 milyon 482 bin kişi varken, bu sayı bu yıl 5 milyon 132 bine düşmüş durumda. Sektörel bazda değerlendirildiğinde istihdam kaybının en ağır yaşandığı sektör tarım. Bu kesimde 1 yılda istihdam yüzde 6,4 oranında azalmış durumda. İstihdamın geçen yıla göre arttığı tek sektör ise inşaat. Geçen yıl bu sektörde çalışan sayısı 1 milyon 573 binken, bu sayı bu yılın eylül ayında 1 milyon 739 bine yükseldi.
Gerçek işsiz sayısı 9,5 milyon
Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu Araştırma Merkezi (DİSK-AR) eylül ayına ilişkin yine TÜİK verilerinden yola çıkan ancak TÜİK’in vitrine koyduğu veriler yerine arka plandaki pandemi gerçeğini analiz eden eylül ayı raporunu yayımladı. “İşsizlik düşmüyor, artıyor, işsizlik oranı yüzde 12,7 değil, yüzde 26,4” başlığını taşıyan rapora göre TÜİK’in işsiz saymadığı kesimler de dahil edildiğinde geniş tanımlı işsiz sayısı 9,5 milyonu bulmuş durumda. DİSK’in açıkladığı verinin TÜİK’ten farklı olmasının nedeni ise DİSK’in Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) standartlarına göre TÜİK verilerini revize etmesinden kaynaklanıyor.
Pandeminin bütün yükü kayıtdışı çalışanın sırtında
TÜİK verilerinin detaylarında gizlenen dikkat çekici sonuçlardan biri de kayıtdışı istihdamın tasfiyesi oldu. Verilere göre pandeminin yükü kayıt dışı çalışanların sırtına yüklenmiş durumda. TÜİK verilerine göre kayıtlı istihdam geçen yılın eylül ayında 18 milyon 188 binken bu yıl 18 milyon 774 bine yükseldi. Buna karşılık kayıtdışı istihdam 10 milyon 252 binden 8 milyon 933 bine düştü. Son 1 yılda kayıtlı ve kayıt dışı istihdamdaki değişim grafikteki gibi.
