Araştırmacı Güven Bayar, 1950-1960 yılları arasında “İstanbul beyefendisi” olarak tabir edilen, maddi durumu iyi kişilerin apartman girişlerine yaptırdığı resimlerden toplam 150 esere ulaşmayı başardı.
Uzun zamandır İstanbul’un sosyokültürel tarihindeki insan hikayelerini kapsayan araştırmalar yapan Bayar, İstanbul’un her sokağını gezerek, resimli apartmanlarını kayıt altına alıyor.
Bayar, daha çok Fatih’te yaptığı araştırmalarda imzalı 60, imzasız 10 olmak üzere toplam 70 resmin apartman girişlerini süslediğini tespit etti.
Ayrıca, Beyoğlu’nda 30, Şişli’de 35, Beşiktaş’ta 2 olmak üzere toplam 137 resimli apartmana ulaşmayı başaran ve bunları kayıt altına alarak, sosyal medya hesaplarından paylaşan Bayar, AA muhabirine yaptığı çalışmayı anlattı.
Bayar, son araştırmaları sonrasında tespit ettiği resimli apartmanların sayısının şimdilerde 150’ye ulaştığını söyledi.
Bu tür apartmanların kent haritası üzerinde konumlandırılması, yerli ve yabancı turistlere görsel bir şölen sunulması için yetkililerden destek talep eden Bayar, bu projenin Cumhuriyet dönemindeki mimari ve estetiği kamusal yapıların dışına çıkardığını, mimari olarak sıradan görülebilen sade apartmanların giriş hollerindeki duvar resimleri üzerinden ele alındığını belirtti.
Bayar, Rusya’daki Ekim (Bolşevik) Devrimi sonrasında, Beyaz Rusların İstanbul’a gelişiyle beraber 20. yüzyıl başlarından itibaren ilk örneklerin apartman duvarlarında görüldüğünü ifade etti.
“Resimli apartmanlar projesi erken Cumhuriyet döneminden başlayarak 1980’lere kadar olan süreci kapsıyor” diyen Bayar, şöyle devam etti:
“1950’lerde modern üslup ile inşa edilen pek çok yapıda, mimar ve sanatçı iş birliği ile yapıya dahil edilen eserleri görüyoruz. İstanbul manzaralarının yanı sıra Avrupa kartpostal resimlerindeki gibi kuleli, şatolu, çeşitli av sahneli ve figürlü resimler olarak görülmeye başlandı. Apartman resimlerini modernleşmenin başladığı Beyoğlu ve Şişli bölgesinden, Suriçi olarak adlandırdığımız Fatih semtinde de görülmeye başlandığı, 1950-1980 arası döneme ve semtlere ayırarak, kapsamlı bir çalışmayla verilen eserlerin türüne göre detaylandırıyoruz. Apartmanların duvarında gördüğümüz isim ve imzalarından da dönemin duvar ressamlarını ve o günlere şahitlik eden kişilerin hikayelerini kayıt altına almaya çalışıyoruz.”
“Apartman duvar resimlerini kültürel varlık değerleri olarak görüyorum”
Bayar, apartman duvar resimlerinin 1950-1960’de dekoratif bir öge veya süs olması yerine mimarinin ayrılmaz bir parçası olarak görüldüğünü dile getirdi.
Araştırmacı Bayar, “Biz, apartman duvar resimlerini kültürel varlık değerleri olarak görüp, kapsamlı bir çalışmayla resimleri dönemlerine ve türlerine göre detaylandırıyoruz. Duvar resimlerinin üzerinde gördüğümüz ressam isimlerini ve o günlere şahitlik eden kişilerin hikayelerini kayıt altına alıyoruz.” dedi.
Çalışmalarını topladığı internet sitesini geliştirmek istediğini anlatan Bayar, şunları kaydetti:
“Kurduğumuz ‘resimliapartmanlar.com’ sitesinde, Google Maps üzerinden modernleşmenin başladığı Beyoğlu ve Şişli bölgesinden Suriçi Fatih semtlerine, Beşiktaş’tan Sarıyer’e tüm apartmanları resimleriyle birlikte haritada konumlandırdık. İstanbul’un resimli apartmanlarını yerinde görmek isteyen sanatsever kişilerin, yaşadığı semtte, hangi mahallede, hangi ressamın resmi varsa yerini harita üzerinden tespit etmesini ve ziyaret edebilmesini, o şaheserleri yerinde görülebilecek bir hale getirmeyi amaçladık.”
Viyana ve Petersburg’ta apartman hollerine turistik turlar
Bayar, günümüzde farklı ülkelerin tarihi zenginliklerini yabancılara aktarmak için pek çok yol izlediklerini belirtti.
Bu amaçla Avrupa’da düzenlenen etkinliklerden bahseden Bayar, “Avrupa’da Viyana ile Saint Petersburg’ta apartman hollerine turlar yapılmaktadır. Sanata ilgili kişiler apartman hollerindeki merdivenleri, giriş hollerindeki karosiman, alçı uygulama varsa mozaik ve kalem işlerini, resimleri ziyaret etmektedir. Bu şekilde yapı sahipleri de bu değerleri ziyaretçiler sayesinde fark ederek, bu yapıları koruma konusunda zamanla bilinçlenmektedir. Aksi takdirde, yapıların iç mekanlarındaki bu izler tümüyle tarihe karışmaktadır.” diye konuştu.
Bayar, Fatih’te apartman girişlerini süsleyen imzalı 60, imzasız 10 olmak üzere toplam 70, Beyoğlu’nda 30, Şişli’de 35, Beşiktaş’ta 2 olmak üzere de toplam 137 resimli apartmana ulaşıp kayıt altına aldığını, çalışmalar sonrasında bunun 150’ye çıktığını aktardı.
Belediyelerle görüşerek, yapılarla ilgili broşür kitap hazırlamak istediğini, bakım ve onarımlar konusunda bir model oluşturma hedefinin bulunduğunu ifade eden Bayar, şu ifadeleri kullandı:
“Şu anki apartman sakinlerine resimlerle ilgili kültürel bilinç kazandırmak, bir rota hazırlamak, bu resimlerin üstüne, İGDAŞ ve benzeri kurumların uygulama yapmasını önlemek gerekiyor. Apartman içindeki resimlerin dönemi, ressamı ve resim türü hakkında bilgilendirme yazılıp, apartman içine veya dışına asmak lazım. Bunlar ilk akla gelen önerilerdir. Sadece Fatih’te yaptığım araştırmalar sonrasında apartman resimlerinde Ali Öker imzalı 40, Mahir Hocaoğlu imzalı 2, H. Rauf imzalı 2, M. Tezmen imzalı 2, Cemil İsmail imzalı, Şevket Tüzün imzalı 2, İsmet imzalı 1, Nebahattin imzalı 1, Orhan Omay imzalı 1, Necati imzalı 1, İ. Hakkı imzalı 1, Cemal imzalı 1, Semih imzalı 1, Mehmet imzalı 1, Ş. Mavigöz imzalı 1, Adnan imzalı 1, Saadet imzalı 1 adet sanatçı resimleri, imzasız 10 adet olmak üzere toplamda 70 resim tespit ettik. Bu ne kadar büyük bir zenginlik, tahmin edebiliyor musunuz? Ben yetkililerden bu konuya ilgi göstermelerini rica ediyorum ve zenginliğimize el birliğiyle destek çıkmamız gerektiğini düşünüyorum.”
Yorumlar kapalı.